بررسی تنوع، غنا و ترکیب پوشش گیاهی در طول گرادیان چرا (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی طرقبه استان خراسان رضوی)

تنوع زیستی، چگونگی توزیع گونه ها را در جامعه بررسی می کند که خود نیز یکی از مهمترین عوامل پویایی و پایداری اکوسیستم مرتعی است. در این تحقیق تغییرات تنوع، غنا و ترکیب پوشش گیاهی در طول گرادیان چرایی در دو سامانه عرفی کردینه و دهبار مراتع ییلاقی طرقبه مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 3 ترانسکت در کردینه و 4 ترانسکت در دهبار و به طول 1500 متر از آغل به سمت انتهای سامانه های عرفی مذکور مستقر شد. تعداد 153 پلات در سامانه عرفی کردینه و 204 پلات در سامانه عرفی دهبار به ابعاد 1*2 متر در امتداد ترانسکت¬ها پیاده شدند که در داخل هر پلات، حضور گونه ها، تراکم هر گونه گیاهی، درصد خاک لخت، سنگ و سنگریزه، لاشبرگ، پوشش گیاهی و تعداد دانگ یادداشت گردید. برای محاسبه آماری داده ها از نرم افزار spss21، برای محاسبه شاخص های تنوع گونه ای از نرم افزار past و برای طبقه بندی گیاهان از نرم افزار pc-ord استفاده شد. نتایج نشان داد که در فاصله 200-0 متری گونه های یکساله مانند hordeum bulbosum با کلاس خوش خوراکی درجه سه غالب است. دومین زون در فاصله 680-200 متری که از تراکم گونه های یکساله کاسته و گونه های چندساله مانند artemissia kopedaghensis با درجه خوش خوراکی دو افزایش می یابند. سومین زون در فاصله 1500-680 متر از آغل واقع شده که گونه های مرغوب چند ساله مانند stipa barbata افزایش یافته است. این زونها در سامانه عرفی کردینه در فواصل 180-0، 660-180، 1500-660 متر قرار گرفت. همچنین نتایج حاصل از آنالیز تجزیه واریانس حاصل از فاکتورهای اندازه گیری شده مانند درصد پوشش گیاهان، خاک لخت، لاشبرگ و سنگ و سنگریزه در طول گرادیان چرا در سطح 5 درصد در سه زون چرایی با یکدیگر دارای اختلاف معنی دار هستند. تغییرات شاخص تنوع (سیمپسون و شانون-واینر) و یکنواختی (اسمیت ویلسون) در زون یک کمترین مقدار، در زون دوم بیشترین مقدار و در زون سوم حد متوسط را در دو آغل دارا بود. ولی شاخص غنا (مارگالف) بیشترین مقدار آن در فاصله ابتدایی یعنی همان 180-0 و 200-0 متر از دو آغل هستند. همچنین شیب تغییرات تنوع شاخص بتا در آغل سامانه عرفی دهبار بیشتر از آغل سامانه عرفی کردینه می باشد که نشان دهنده شدت چرای بیشتر و تغییرات ترکیب گیاهی بیشتر است.